ارتباط نزدیک ادبیات دفاع مقدس و واقعه کربلا
«کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» ; همه روزها عاشورا و همه زمین‌ها کربلاست . عبارت آشنایی که از نخستین جرقه‌ها و بارقه‌های انقلاب شکوهمند اسلامی بر زبان اکثری از بزرگان شنیده می شد . آنگونه که بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی , امام خمینی ( ره ) در سخنان خود منظور از این جمله را لزوم مبارزه همیشگی با ظلم می داند است . این عبارت در کنار تمام تسلط و شناخت ما بر آنچه که به عنوان نهضت حسینی شناخته میشود از جنبش اباعبدالله ( ع ) در راستای برافراشتن درفش عدالت‌طلبی و حق‌خواهی تا نوشیدن شربت شهادت در روز عاشورا سرچشمه میگیرد و بخش مهمی از شریعت اسلام و مذهب تشیع را بر ما عیان می کند .
سلاله و اسوه‌ای چون امام حسین ( ع ) نه تنها برای ما مسلمان‌ها که به استناد کتاب‌های زیادی که توسط محققان جهانی نگاشته شده , می تواند به الگویی برای پایمردی و ایستادگی در قبال دستگاه ظلم و دسته شناخته شود و مفهومی جهانی و جهان‌شمول برای حق‌طلبان عالم باشد , آنگونه که هست! از این رو به مناسبت عجین شدن گرامیداشت هفته دفاع مقدس با روز ها محرم , در گفت‌وگویی با محمدرضا سنگری , عاشوراپژوه و نویسنده کتاب «پیوند دو فرهنگ عاشورا و دفاع مقدس» در رابطه لینک و پیوند دو موضوع عاشورا و دفاع مقدس در آثار نویسندگان به بحث و بررسی پرداخته‌ایم .
محمدرضا سنگری ازجمله نویسندگان پرکاری است که در طول سه دهه پیشین کتاب‌های بسیاری را به بازار نشر روانه نموده است . برخی از کتاب‌های ایشان را به‌دلیل چاپ‌های مجدد می‌توان در دسته اثرها دیده شده در حوزه ادبیات دفاع مقدس بدانیم . این نویسنده , محقق و عاشورا پژوه در موضوعات دفاع مقدس , تربیت دینی , روانشناسی , انتقاد ادبی و شعر و نثر کتاب‌های متنوع و ارزنده‌ای دارد . از جمله آنها می‌توان «سوگ سرخ» , «سیب و عطش» , «چهل روز عاشقانه» , «پیوند دو فرهنگ عاشورا و دفاع مقدس» , «نقد و بررسی ادبیات منظوم دفاع مقدس» را نام برد . آنچه به دنبال میاید مشروح گپ‌و‌گفتی کوتاه با محمدرضا سنگری درباره آثار منتشر شده در حوزه دفاع مقدس و محرم است .
لطفا پاره ای درباره مطالعات عاشورایی خود و وجه تشابه دو فرهنگ عاشورا و دفاع مقدس بفرمایید .
دربین هشت سال دفاع مقدس و عاشورای حسینی چند رابطه وجود دارد . رابطه اول , رابطه مکتبی و فرهنگی است . همان‌طور که عاشورا برای خدا بود و امام حسین ( ع ) هم بارها بدین نکته اشاره کرده و در گودال قتلگاه می فرماید : «الهی رضاً برضاك , تسليماً لأمرك» , انقلاب ما هم همین گونه بود . دوم رهبری این دو جریان است , هم رهبر عاشورا کسی است که از سلاله نبی ( ص ) است و نیز رهبری انقلاب مارا امامی بر عهده داشت که از همین خانواده است . ویژگی سومی که موجود هست , این است که جنس یاران و فداکارانی که در عرصه کربلا بودند و یاران هشت سال دفاع مقدس مثل هم بود . آن ها عاشق , پاکباز و فداکار بودند و هشت سال دفاع مقدس هم نسلی بودند که عاشق , پاک و پاکباز بودند و تمامی هستی خود را به میدان آوردند .
وجه شباهت دیگری که در میان این دو اتفاق وجود دارد , نقش عظیمی است که زنان هم در نهضت حسینی داشتند و هم در هشت سال دفاعنقش بی بدیلی را ایفا کردند , صبوری در حوادث , روشنگری آنها , مهیا کردن فرزندانشان و گذشتن از والاترین سرمایه و دوستان خویش در روش خدا خصوصیتی است که نیز در کربلا و نیز در دفاع مقدس مشاهده می کنیم . نکته دیگر که موجود هست , شباهت از نظر عناصر و نیروهای شرکت‌کننده در دو نهضت است . در کربلا کودک , جوان , پیر , سیاه و سفید حضور دارند و همین ویژگی را در دفاع مقدس میبینیم .
بخش قابل توجهی از اثراتی که تألیف کرده‌ام در باره عاشوراست . یکی از کتاب‌ها با عنوان «آیینه داران آفتاب» است که در دو جلد و دو ساختار به اصحاب امام حسین ( ع ) پرداخته که یکی کاملاً تاریخی و شناسنامه‌ای و ساختار دیگری , ادبی است که نوعی سوگنامه و مرثیه امروزی محسوب میشود . کتاب دیگر با عنوان «آیینه در کربلا» است که شامل گزارش واقعه کربلا در بافت ساده است . کتاب‌هایی با تیتر «عاشورانگاران» تألیف کرده‌ام که تاکنون 7 جلد آن چاپ شده و شامل شناخت منابع و مؤاخذ در رابطه عاشوراست . حدود 160 نشست سخنرانی هم داشته‌ام که در حدود 50 تا از جلسات در هیئت کتاب پیاده شده‌اند و امیدواریم ادامه یابد .
همینطور کتابی هرسال نوشته میگردد که آن کتاب هرسال در اختیار شاعران قرار میگیرد که با دقت به زمینه آن شاعران اطلاعات بیشتری برای سرودن داشته باشند و کتابی که امسال نوشته شده با عنوان «قرار بر مدار» است و درباره کسانی است که خیلی دیر به امام حسین ( ع ) پیوستند و این چهره‌ها معرفی شده‌اند .
یکی از جذابیت‌های کتاب «پیوند دو تمدن عاشورا و دفاع» , پرداختن به دفاع از زاویه دید یک عاشوراپژوه است . آیا انتخاب سوژه کتاب برایتان یک ریسک بود یا اینکه از ابتدا می‌دانستید این زاویه دید متفاوت , جذابیت‌های خودش را خواهد داشت؟
با دقت به اهمیت دو موضوع محرم و دفاع , برای پرداختن به این موضوعات اقدام به نگارش کتابی با تیتر «پیوند دو فرهنگ عاشورا و دفاع » کردم . در این کتاب سعی شده شباهت‌های در میان کربلا و دفاع مطرح شود , مثلاً ما در هشت سال دفاع مقدس به کودکان شهید , کنیه علی‌اصغر , به جوانان , قاسم و علی‌اکبر و به سردارانی که به شهادت می‌رسیدند , لقب ابوالفضل عباس ( ع ) را می‌دادیم . دیگر اینکه در کربلا پیشانی‌بند بسته میشد و در دفاع مقدس نیز همچنین , در عاشورا شعارها و رجزها بیان می شد که در دفاع مقدس هم اینگونه بوده است و معتقدم بیان این شباهت‌ها در کتاب «پیوند دو فرهنگ عاشورا و دفاع مقدس» از ویژگی‌های یگانه این کتاب است .
بدون دیدگاه